W ostatnią niedzielę 10 czerwca Samodzielna Grupa Odtworzeniowa „Pomorze” brała udział w zorganizowanym już po raz 12. przez Szwadron Kawalerii im. 2 Pułku Szwoleżerów Rokitniańskich w Starogardzie Gdańskim tradycyjnym Święcie Kawalerii. W programie znalazł się m.in. coroczny Festyn Kawaleryjski, a obok padoku zlokalizowano wystawę sprzętu wojskowego – w tym czołgów i bojowych wozów piechoty, która jak zwykle cieszyła się dużym zainteresowaniem uczestników wydarzenia.
Festyn zakończył się tym, co dla nas najbardziej interesujące – inscenizacją historyczną, której scenarzystą, reżyserem i narratorem był jak zwykle niezastąpiony Jerzy Hanisz. SGO „Pomorze” wystąpiła jako żołnierze polscy (wrześniowi i PSZ), radzieccy, niemieccy i cywile. Tegoroczne wydarzenie było wyjątkowe, gdyż przedstawiało los części polskich sił zbrojnych od października 1939 r. aż do maja roku 1944. Centralną postacią i symbolem tych czasów, wokół którego osnuto scenariusz inscenizacji, był niepokorny generał – Władysław Anders. We wrześniu 1939 r., wobec zaciskającego się pierścienia niemiecko-radzieckiego rozformował on swoją Grupę Kawalerii z nadzieją na przedarcie się mniejszych grup na Węgry. Niestety, postrzelony w okolicach Sambora przez Ukraińców, 29 września 1939 r. dostał się do radzieckiej niewoli. W sierpniu 1941 r., po podpisaniu układu Sikorski-Majski Anders przystąpił do tworzenia Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR. Latem 1942 r. armię tę ewakuowano do Iranu – razem z tysiącami wyciągniętych z łagrów cywili. W grudniu II Korpus Polski (PSZ) przetransportowano do Włoch. W maju 1944 r. wsławił się bohaterską walką o klasztor Monte Cassino; bitwa ta była jedną z najzaciętszych bitew II wojny światowej. Po wojnie Anders, dzięki interwencji u aliantów, uchronił przed deportacją do ZSRR internowanych we Włoszech ukraińskich żołnierzy 14 Dywizji Grenadierów SS – obywateli polskich. W maju 1946 r. rząd polski pozbawił generała polskiego obywatelstwa. Władysław Anders zmarł dokładnie 26 lat po bitwie pod Monte Cassino i tam też – wśród swoich żołnierzy – został pochowany.
Początek inscenizacji był ponury. Polscy kawalerzyści, zmęczeni miesięczną walką z Niemcami przejeżdżają obok wioski; dla jej mieszkańców nie mają dobrych wieści.
Zapada decyzja o rozformowaniu oddziału i przebijaniu się małymi grupami na Węgry. Jedna z grup chce się w tym celu porozumieć z Sowietami, aby ci swobodnie ich przepuścili. Wysyłają do nich emisariusza, jednak bojcy szybko dają się poznać z „najlepszej” strony – emisariusz zostaje przez nich pobity, ograbiony z konia i przepędzony.
Rozochoceni Rosjanie wchodzą do wioski, gdzie z kolei grabią i biją ludność cywilną.
Tymczasem małe oddziały WP, wśród których jest i Władysław Anders przebijają się na południe.
Niestety, próba przekroczenia zielonej granicy nie powiodła się. Oddział wpada w ręce Rosjan. Ich dowódca bije jednego z polskich żołnierzy; inny próbuje uciekać, ale zostaje przechwycony przez patrol motocyklowy.
Żołnierze trafiają do gułagu, gdzie jest już wielu polskich cywili zsyłanych do obozów od jesieni 1939 r.
Wszyscy muszą ciężko pracować doświadczając nie raz brutalności i bezwzględności obozowych strażników.
Większość z rezygnacją podchodzi do swej sytuacji, ale nie wszyscy. Jeden z żołnierzy nie chce dłużej tak żyć i podejmuje desperacką próbę ucieczki. Szybko kończą ja dwa celne strzały dowódcy obozu. 22 czerwca 1941 r. Niemcy uderzają na ZSRR.
Sytuacja zesłańców – mimo chwilowej nadziei – w niczym się jednak nie zmienia. Dalej zmuszeni są do katorżniczej pracy.
Ale nadzieje w końcu się ziszczają. Do obozu przyjeżdżają emisariusz z informację o tworzeniu polskiej armii w ZSRR. Zwolnieni z gułagu wojskowi i cywile wędrują do komisji werbunkowych i lekarskich z nadzieją na wyrwanie się z komunistycznego raju.
Wychudzeni, chorzy, osłabieni za wszelką cenę przekonują członków komisji, że są świetnymi kandydatami na żołnierzy.
Rozpoczyna się formowanie i szkolenia armii, nad czym bezpośrednio czuwa gen. Anders.
Warunki są niezwykle trudne. Latem 1942 r. zapada decyzja o wyprowadzeniu armii na Bliski Wschód. W grudniu 1943 II Korpus Polski jest już we Włoszech. Ma tu uczestniczyć w przełamaniu niezwykle silnej niemieckiej linii obrony – Linii Gustawa. Jednym z jej gniazd oporu jest klasztor na Monte Cassino. Do ataku przystępują Polacy. Prowadzą go wozy bojowe, za którymi podąża piechota.
Jednak Niemcy dobrze się wstrzelali i uszkodzili pojazdy, które musiały się wycofać. Na polu została piechota, która zaległa pod silnym ogniem nieprzyjaciela. Niemcy przystępują do kontrataku, który udaje się Polakom odeprzeć.
Pozostanie w tym miejscu oznacza śmierć. Podporucznik podrywa wszystkich do szaleńczego szturmu. Polacy – z ogromnymi stratami – zajmują niemieckie pozycje. Monte Cassino jest zdobyte.
Po zakończeniu inscenizacji, przy dźwiękach nieśmiertelnych „Czerwonych maków na Monte Cassino” wszyscy rekonstruktorzy ustawili się do prezentacji. Największe oklaski zebrała nasza mała Ala, która po raz pierwszy brała udział w inscenizacji i poradziła sobie koncertowo (nic dziwnego, skoro to urodzona artystka:-) oraz gen. Anders, czyli nasz Krzysiu, który w inscenizacjach uczestniczył dziesiątki razy, ale na koniu siedział drugi raz w życiu:-)
Cieszymy się, ze mogliśmy w tym wydarzeniu uczestniczyć. Do zobaczenia za rok.
Organizatorzy:
Szwadron Kawalerii im.2. Pułku Szwoleżerów Rokitniańskich w Starogardzie Gdańskim
Województwo Pomorskie
16 Pomorska Dywizja Zmechanizowana
9 Braniewska Brygada Kawalerii Pancernej
Samorząd Starogard Gdański oraz Fundacja PZU
Święto 2. Pułku Szwoleżerów Rokitniańskich Patronatem Narodowym w Stulecie Odzyskania Niepodległości objął Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Pan Andrzej Duda.
Informacje prasowe:
https://starogard.pl/zapraszamy-na-swieto-kawalerii-w-starogardzie-57749/
http://odkryjpomorze.pl/pokaz_obiekt-3381-Swieto_Kawalerii_w_Starogardzie_Gdanskim_2018.html
https://www.youtube.com/watch?v=SjuLSjr80uo
https://starogard.pl/kawaleryjskie-szable-poszly-w-ruch-58605/